Niemal wszystkie gry action RPG posiadają liniowe systemy umiejętności, gdzie rozwój aktywnych umiejętności jest z góry narzucony przez twórców. Jeśli używałeś ognia, twoje umiejętności ewoluowały od słabych wybuchów do potężniejszych kul ognia, ewentualnie czegoś dużego i jaskrawego jak fala ognia.

W Path of Exile umiejętności aktywne (czyli umiejętności, których możesz użyć na żądanie) zostały umieszczone w klejnotach umiejętności. Kamienie te przyznają graczom umiejętności, gdy zostają umieszczone w odpowiednim gnieździe znajdującym się w przedmiocie.

Podstawowe kamienie umiejętności są oferowanejako nagrody za zadania; rzadsze mogą być znalezione w świecie gry lub kupione u handlarza (Mistrzowie sprzedają je, gdy osiągną poziom 3). Klejnotami można też handlować, a szczególną wartość mają klejnoty Dobrej Jakości.

Klejnoty mogą także zdobywać poziomy doświadczenia. Kiedy gracz otrzymuje doświadczenie, wszystkie kamienie włożone w gniazda przedmiotów znajdujących się w ekwipunku otrzymują 10% wartości jego doświadczenia. Kiedy klejnot zostaje usunięty z gniazda lub sprzedany, zatrzymuje swoje doświadczenie. Istnieje możliwość specjalizowania się w zdobywaniu doświadczenia gemów i sprzedawania ich innym graczom.

Klejnoty umiejętności posiadają wymagania określone na podstawie ich typu oraz poziomu. Na przykład klejnot umiejętności Cleave poziomu pierwszego wymaga mniej siły niż taki sam klejnot o wyższym poziomie. Jeśli twoja postać nie spełnia wymagań nowego poziomu kamienia umiejętności, jego doświadczenie zatrzyma się na maksymalnej wartości poprzedniego poziomu.

Istnieją też umiejętności wbudowane w przedmioty (obecnie tylko unikaty, np. Jaws of Agony). Nie są one traktowane jako klejnoty, więc nie działają z nimi modyfikatory dotyczące klejnotów, np. kamień wspomagający Empower nie zwiększy poziomu wbudowanej umiejętności.

Podczas gry w Path of Exile zdobędziesz wiele przedmiotów posiadających kolorowe gniazda odpowiadające trzem atrybutom: sile, zręczności i inteligencji. Możesz umieścić w nich klejnoty umiejętności, które znajdziesz, aby natychmiast otrzymać możliwość używania umiejętności. Każdy kamień umiejętności jest powiązany z jakimś atrybutem. Na przykład czar Raise Zombie wymaga inteligencji, dlatego jego klejnot jest koloru niebieskiego.

Kolor gniazd w przedmiotach jest ściśle powiązany z atrybutami, z którymi powiązany jest przedmiot. Długa laska, która wymaga siły oraz inteligencji ma większe szanse posiadania czerwonych i niebieskich gniazd niż zielonych. Im większa jest liczba określająca wymagany atrybut, tym większe szanse na gniazdo danego koloru. Klejnoty umiejętności mogą zostać umieszczone tylko we właściwym dla nich gnieździe.

Klejnot umiejętności może zostać usunięty z gniazda poprzez kliknięcie na nim prawym przyciskiem myszy. Obecnie nie ma żadnych kar za wykonanie tej czynności.

Przedmioty mogą mieć kilka gniazd w różny kolorach. Przedmioty zdobyte na początku gry będą posiadały niewiele gniazd. W trakcie gry ich liczba w przedmiotach będzie rosła. Pod koniec gry zbroja będzie mogła mieć nawet sześć gniazd, bronie jednoręczne oraz tarcze będą mogły mieć po trzy gniazda, podczas gdy dwuręczne bronie będą mogły mieć ich sześć. Kołczany nie mogą mieć gniazd, za to łuki mogą mieć ich sześć.

Oprócz niebieskich, zielonych i czerwonych gniazd, można spotkać też gniazda białe, które mogą posiadać rzeczy zmienione za pomocą sfery VaalOrb. W takim gnieździe można umieścić klejnot dowolnego koloru. Jedyne przedmioty w grze posiadające białe gniazda w chwili dropu to unikatowa koszulka Tabula Rasa oraz pierścień Malachai’s Artifice.

Oprócz tego istnieje inny rodzaj klejnotów – klejnoty wspomagające. Są one umieszczane w specjalnych, połączonych ze sobą gniazdach i wzmacniają wspomagane umiejętności lub obdarzają je dodatkowymi właściwościami.Same nie gwarantują aktywnych umiejętności.

Połączone gniazda zaczynają się pojawiać w przedmiotach podczas późniejszej gry. Większe grupy połączonych gniazd pojawiają się rzadziej, ale oferują więcej możliwości łączenia klejnotów.

Przykładowo, połączenie kamienia wspomagającego Fork (Rozwidlenie) z aktywną umiejętnością IceSpear (Lodowa Włócznia) spowoduje, że po uderzeniu w potwora, „włócznia” będzie się rozwidlać, tworząc dwa pociski. Połączenie klejnotu wspomagającego AddedLightningDamage (Dodatkowe Obrażenia od Błyskawic) z klejnotem umiejętności Ice Nova (Lodowy Pierścień) spowoduje, że oprócz obrażeń od zimna, będzie zadawać dodatkowe obrażenia od błyskawic.

Klejnoty wspomagające otrzymują doświadczenie w taki sam sposób jak klejnoty umiejętności. Ich efekty zyskują na sile wraz z kolejnymi poziomami doświadczenia.

Umiejętność może zostać połączona z klejnotem wspomagającym, jeśli ten może ją jakoś ulepszyć. Na przykład kamień wspomagający Increased Area of Effect (Zwiększony Zasięg Efektu) może zmodyfikować:

• Obszar Ice Novy (Lodowego Pierścienia).
• Obszar wybuchu kuli ognia.
• Obszar, na którym sprzymierzeńcy otrzymują bonusy od naszych aur.

Nie ma sensu natomiast łączyć takiego klejnotu z umiejętnościami Summon Skeletons (Przywołanie Szkieletów) czy Whirling Blades (Wirujące Ostrza), gdyż nie uzyskają one żadnego bonusu. Analogicznie, klejnoty zwiększające ilość lub szybkość pocisków będą działać tylko z umiejętnościami używającymi pocisków, ale nie ulepszą zaklęcia Ice Novy (Lodowego Pierścienia) nie używającego pocisków.

Ta sama umiejętność może być wspomagana przez kilka klejnotów jednocześnie, a kilka umiejętności może być połączonych z tym samym klejnotem wspomagającym. Jeśli połączysz odpowiednie umiejętności i kamienie wspomagające, będą one znacznie bardziej śmiercionośne, ale także będą zużywały bardzo dużą ilość many.

Posiadanie kilku identycznych klejnotów umiejętności lub wspomagania, które są połączone ze sobą, pozwala zdobywać doświadczenie dla kilku takich samych kamieni, ale nie wzmacnia umiejętności. Gdy używana jest umiejętność, wybierany jest kamień o wyższym poziomie.

Jeśli używasz kilku takich samych klejnotów umiejętności, każdy ulepszony odpowiednimi kamieniami wspomagającymi, na przykład Fireball (Kula Ognia) i Fireball połączony z kamieniem Trap (Pułapka), umożliwi to używanie zarówno umiejętności Fireball (Kula Ognia), jak i rzucanie pułapki z taką umiejętnością.

Path of Exile posiada pewną subklasę gemów wspomagających która wyzwala efekt, gdy zaistnieją odpowiednie warunki. Efekty te sięgają od krytycznych uderzeń, przez zamrożenie, rzucenie klątwy do podpalenia. Wyzwalane efekty mają zmodyfikowane koszty many oraz obrażenia. Kombinacje wyzwalanych efektów są możliwe oraz otwierają wiele możliwości.

Istnieje też grupa klejnotów wspomagających, które aktywują połączone z nimi umiejętności przy spełnieniu konkretnych warunków, takich jak uderzenie krytyczne, znajdowanie się pod oddziaływaniem klątwy, zamrożenia czy podpalenia. Takie umiejętności często mają zmieniony koszt many czy obrażenia, żeby zrównoważyć fakt, że mogą być aktywowane automatycznie. Otwiera to wiele możliwości tworzenia zróżnicowanych buildów postaci.